Historia
|
Historia Ryczowa |
|
Początków Ryczowa należy szukać w XIII wieku. W 1284 roku książę opolski Przemysław nadał Cystersom w Mogile 16 łanów frankońskich w lesie przy Łączanach za 6 łanów ziemi uprawnej w Spytkowicach. Bezsprzecznie chodzi tu o ziemie obecnego Ryczowa. Pierwsza wzmianka o naszej miejscowości pochodzi z tekstu ugody między opatem tynieckim Michałem, a Stefanem, opatem klasztoru mogilskiego, która kończyła spór o prawo patronatu kościoła w Woźnikach. Jest tam mianowicie mowa o drodze prowadzącej z Ryczowa, choć sam Ryczów nie jest jeszcze określany jako wieś. A skąd pochodzi nazwa naszej miejscowości? Najprawdopodobniej od nazwy osobowej – Rycz lub Ricz. Kim była ta osoba - nie wiadomo. Być może chodziło o zasadźcę, który z ramienia braci zakonnych z Mogiły prowadził akcję kolonizacyjną. W dokumencie z 1345 roku jest już mowa o Ryczowie jako wsi. W XVI wieku cystersi posiadali w Ryczowie jeden folwark, dwie karczmy, jeden młyn i cztery stawy. We wsi mieszkało osiemnastu kmieci, trzynastu zagrodników i szesnastu chałupników. |
|
Po pierwszym rozbiorze w 1772 roku ziemia zatorska znalazła się w granicach Austrii. Zagarnięte ziemie polskie Austria nazwała „Królestwem Galicji i Lodomerii z Księstwami Oświęcimskim i Zatorskim”. W 1782 roku zakon cystersów utracił dobra położone w Galicji- zostały one skonfiskowane na rzecz tzw. Funduszu religijnego. Był wśród nich także klucz ryczowski. W 1790 roku uzyskała go rodzina Dzieduszyckich herbu Sas w zamian za odebrane przez władze austriackie dobra Kossów. W 1855 roku Paulina Dzieduszycka sprzedała dobra ryczowskie Tytusowi i Sewerynie Drohojowskim, herbu Korczak. Wiosna Ludów przyniosła zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie. Reforma ta objęła wszystkich chłopów i choć oddała im uprawianą przez nich ziemię na własność, to nie przeprowadziła odpowiedniego podziału użytkowanych wspólnie (przez dwór i wieś) lasów oraz pastwisk, które zostały przeważnie w rękach dziedziców. Folwark posiadał znaczną przewagę ekonomiczną nad gospodarstwem, zajmował więc na wsi nadal dominującą pozycję. W Ryczowie znajdował się on w rękach Tytusa Drohojowskiego. 3 maja 1860 roku zmarła jego żona, Seweryna. Na cześć i ku pamięci żony, Tytus Drohojowski w 1861 roku ufundował kaplicę na ryczowskim cmentarzu. W roku następnym, dnia 15 maja, dziedzic z Ryczowa założył fundamenty pod pałac. Wymurował go i wykończył w ciągu 1864 roku. Nowy pałac poświęcił 4 stycznia 1865 roku ks. Jan Michalski, proboszcz ze Spytkowic. |
|
|
|
|
|
W drugiej połowie XIX wieku na terenie Galicji rozpoczęto wprowadzać pewne zmiany administracyjne. Od 1855 roku Wadowice zyskały rangę miasta obwodowego, a w 1867 roku z terenów obwodu wadowickiego utworzono cztery powiaty: wadowicki (w którym znalazł się Ryczów), bialski, żywiecki i myślenicki. Sprawami związanymi z życiem wiejskim zajmował się urząd gromadzki na czele z wójtem. Gromady Ryczów i Półwieś jako patron sprawowały opiekę nad kościołem i wspólnym kosztem wystawiły budynek szkolny w Ryczowie, zapewniając jednocześnie utrzymanie miejscowemu nauczycielowi. Po wspomnianych reformach Ryczów stał się gminą z wybieranym wójtem i kilkuosobową Radą Gminną, a ludność mogła mieć większy wpływ na swoje sprawy. W 1880 Ryczów liczył 249 domów oraz 1350 mieszkańców. Zamożniejsi gospodarze kierowali z reguły gminą wiejską i kółkiem rolniczym. W Ryczowie kółko rolnicze założył w 1884 roku nauczyciel, Józef Bandoła. |
|
Okres międzywojenny nie przyniósł większych zmian w Ryczowie. Dwór coraz bardziej chylił się ku upadkowi. Już wcześniej pani Józefa Błażowska oddała rządy synowi Mieczysławowi, chorowitemu i potrzebującemu opieki. Ten zaś zlecił kierowanie majątkiem rządcy i służbie. Brak dozoru sprzyjał kradzieżom. Wkrótce zresztą baron zmarł w dość młodym wieku. Majątek barona Błażowskiego w Półwsi został w 1921 roku częściowo rozparcelowany wśród miejscowych rolników, zaś resztę w 1928 roku rozparcelował Bank Rolny w Krakowie. Pozostało tylko 30 ha lasu, który po II wojnie światowej przejęło państwo. Pałac w Ryczowie wraz z majątkiem został zakupiony w 1936 roku przez Zygmunta Piaseckiego. Sprzedając dwór, Józefa Błażowska miała wydzielone w nim pomieszczenia, w których mogła zamieszkiwać, a z uwagi na podeszły wiek, zapewniono jej opiekę gospodyni. Zmarła po około dwóch latach od daty sprzedaży dworu. |
|
Po wybuchu II wojny światowej, 5 września 1939 roku, Ryczów zajęły wojska niemieckie. Z rozkazu Hitlera w dniu 26 października 1939 roku utworzona została Generalna Gubernia, w skład której weszła część powiatu wadowickiego na wschód od rzeki Skawy. Reszta została wcielona do III Rzeszy. Granica Generalnej Guberni, w której znalazł się Ryczów, przebiegała między Spytkowicami a Ryczowem i dalej szła na wschód od linii kolejowej Spytkowice - Alwernia w kierunku Trzebini. Na szosie Skawina - Zator pod Ryczowem znajdowały się budynki niemieckiego urzędu celnego. Życie ludności w Generalnej Guberni nie było łatwiejsze niż na innych ziemiach Polski. Prześladowania okupantów nie ominęły również mieszkańców Ryczowa. Wielu z nich zginęło z rąk hitlerowców, a niektórych wywieziono do obozów. Ludzi, którzy zginęli z rąk okupantów, upamiętnia tablica umieszczona na kaplicy cmentarnej. Mimo że w Ryczowie nie działały silniejsze oddziały partyzanckie, nie można pominąć faktu, iż miejscowość ta była wykorzystywana jako punkt przerzutowy więźniów z obozu Auschwitz do Krakowa. Wśród działaczy ruchu oporu, którzy nieśli pomoc więźniom wspomnianego obozu zagłady, kilku zginęło w Ryczowie podczas walk ze wzmocnionymi strażami żandarmerii granicznej. Dla uczczenia i upamiętnienia ludzi, którzy stracili życie, chcąc ratować innych, obok stacji kolejowej w Ryczowie został umieszczony skromny obelisk. Na tablicy znajduje się następujący napis: |
|
W dniu 24 czerwca 1944r. zginęli w walce z okupantem
|
| Okupacja niemiecka zakończyła się 25 stycznia 1945 roku, kiedy to Ryczów został zajęty przez żołnierzy Armii Czerwonej. Ustępujące wojska hitlerowskie zniszczyły doszczętnie stację PKP w Ryczowie. Walki zbrojne nie ustały jednak wraz z wycofaniem się Niemców. Lata 1945 - 1949 w powiecie wadowickim to okres działań grup zbrojnych, walczących z nowym ustrojem. Pomimo działań zbrojnych życie na szczeblu lokalnym toczyło się swoją drogą. Już w pierwszych dniach po wycofaniu się Niemców zorganizowano gminę zbiorową, początkowo z siedzibą w Spytkowicach (1 miesiąc), później w Ryczowie. Majątek pana generała Piaseckiego, będącego całą wojnę w niewoli niemieckiej, rozparcelowano. Po wypędzeniu pani Piaseckiej wraz z dziećmi, pałac stał się łupem oswobodzicieli. |
|
Historia Ryczowa została opracowana na podstawie artykułu |
|
|
|
Historia szkoły |
| Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki ma 175 - letnią historię. Jej inicjatorem i założycielem był ks. Jan Biedrończyk. W 1837 roku, obejmując parafię, starał się, aby przy kościele powstała szkoła parafialna. Nie znajdując odpowiedniego pomieszczenia na szkołę, odstąpił jedną izbę na plebani. Funkcję nauczyciela pełnił na początku organista pracujący w tutejszej parafii - był nim pan Wawrzynowicz. Po jego śmierci obowiązki te przejął pan Tomasz Dziewiński, z kolei po jego oddaleniu ks. Jan Biedrończyk przyjął Józefa Zwalińskiego. Potem zadanie prowadzenia szkoły powierzono panu Wadze, a po nim - panu Kołczyńskiemu. Głównym założycielem szkoły był ks. Jan Biedrończyk, jemu to wieś zawdzięcza pierwszą placówkę szkolną. Natomiast mieszkańcy gromad: Ryczów i Półwieś wspólnymi siłami wybudowali pierwszy dom, przeznaczony na szkołę i mieszkanie nauczyciela. W roku 1859, w celu założenia szkoły trywialnej (pospolitej) w Ryczowie, zobowiązali się oni do pomocy nauczycielowi i szkole. Wraz z rozpoczęciem nauki na plebani czyniono starania, aby wybudować oddzielny dom z przeznaczeniem na szkołę i mieszkanie dla nauczyciela. W tym celu wykupiono plac od Jana Gawędy, a w roku 1857 wybudowano szkołę wraz z mieszkaniem. Wtedy to do nowego budynku przeniesiono wszystkie dotychczasowe szkolne sprzęty oraz przybory. W 1878 roku przystąpiono do dobudowania do starego budynku nowej sali szkolnej. Ostatnie prace wykończeniowe przypadły dopiero na rok 1880, kiedy stanowisko wójta zajmował Józef Sypuła. Nowy sprzęt i przybory szkolne zakupiono w 1882 roku. Wraz z upływem lat budynek, w którym znajdowała się szkoła, okazał się mały i niewygodny. Dlatego w roku 1894 kierownik szkoły, Józef Bandoła, oraz Rada Szkolna Miejscowa czynili starania o wybudowanie nowego obiektu szkolnego. W tym celu, jeszcze w roku 1894, zakupiono plac pod budowę szkoły dwuklasowej, która według planu miała być oddana do użytku w roku 1896. Budowa nowej szkoły doszła do skutku w 1909 r.. W tym samym roku rozpoczęto także budowę murowanej, jedno-klasowej szkoły przysiółku Chałupki. Budowę obu szkół ukończono w sierpniu 1910 r. Nauka w nowej szkole rozpoczęła 1 września, a urzędowy odbiór nastąpił dnia 4 IX 1910 r. Po drugiej wojnie światowej, w roku 1945, szkoła była bardzo zdewastowana, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz. Zniszczeniu uległy zabudowania gospodarcze, obejście szkoły, sprzęt szkolny był zdekompletowany. Sam budynek szkolny, aczkolwiek nie stary, okazał się mały, składał się bowiem tylko z czterech sal lekcyjnych, a szkoła liczyła 400 dzieci. Oprócz czterech sal w budynku głównym szkoła użytkowała jedną salę w budynku podworskim i jedną salę w tzw. „rządcówce.” Kierownik szkoły apelował o wybudowanie nowego obiektu szkolnego. Sprawa ta stała się zagadnieniem priorytetowym. W roku szkolnym 1958/59 Inspektorat Oświaty zaplanował budowę szkoły, pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego, tzw. „tysiąclatki.” Po długich staraniach w roku szkolnym 1962/63 wreszcie rozpoczęto budowę nowej szkoły. 23 grudnia 1964 roku nastąpił odbiór szkoły, a 10 stycznia 1965 roku nastąpiło uroczyste przekazanie budynku szkolnego do użytku dla młodzieży i grona nauczycielskiego. Nowa szkoła to budynek jednopiętrowy, w kształcie litery T, mieszczący 11 sal lekcyjnych, salę gimnastyczną, kancelarię, pokój nauczycielski, bibliotekę, świetlicę, jadalnię i kuchnię. |
|
|
| Od 1 września 1999 roku rozpoczęła się w kraju reforma oświaty, w wyniku której zlikwidowano ośmioklasową szkołę podstawową. Reforma systemu edukacji wprowadziła nowe typy szkół: 6-letnią szkołę podstawową i 3-letnie gimnazjum. Przy Szkole Podstawowej w Ryczowie utworzone zostało Gimnazjum. Obie placówki mieszczą się w tym samym budynku szkolnym.
W roku szk. 2020/21 szkoła łącznie liczy 350 uczniów. Podzielona jest na 5 oddziałów Przedszkola i 16 oddziałów Szkoły Podstawowej. W ZSP w Ryczowie pracuje 44 nauczycieli.
|
|
Historia szkoły została opracowana na podstawie artykułu
|
